Truyền Thụ Đức Tin trong Hội Thánh Tại Gia Đìnhtheo Familiaris Consortio
Bài Thuyết Trình của Đức Cố Hồng Y Alfonso López-Trujillo
Nguyên Chủ Tịch, Ủy Ban Giáo Hoàng về Gia Đình trong Đại Hội Tông Đồ Tận Hiến Gia Đình, Ngày18 tháng 7, năm 1998
Lời người dịch - Một tin buồn cho toàn thể Hội Thánh vào cuối chuyến Tông Du Hoa Kỳ của Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI là sự ra đi bất ngờ của Đức Hồng Y Alfongso López-Trujillo, Chủ Tịch Ủy Ban Giáo Hoàng về Gia Đình. Sau Đức Thánh Cha, Đức Hồng Y Trujillo là người có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong Hội Thánh và trên thế giới về việc bảo vệ gia đình và những giá trị luân lý, đặc biệt là chống lại Thần Học Giải Phóng cùng phong trào tự do tính dục. Ngài là vị anh hùng chống nạn phá thai và nạn nghiên cứu phôi thai. Trong Lễ An Táng của Ngài vào ngày 24 tháng 4 vừa qua, Đức Thánh Cha đã ca ngợi Ngài về “lòng can đảm trong việc bảo vệ những quyền không thể nhượng bộ được của sự sống con người.” Chúng tôi sẽ cố gắng nghiên cứu và lần lượt phiên dịch những bài giảng, những bài thuyết trình, cũng như những tác phẩm của Đức Cố Hống Y về gia đình để phổ biến cho các gia đình Công Giáo Việt Nam. – Phaolô Phạm Xuân Khôi.
Anh Chị Em thân mến,
Trước hết tôi xin phép cám ơn ông bà Jerry và Gwen Coniker vì đã mời tôi thuyết trình với anh chị em hôm nay. Tôi cũng cám ơn tất cả những ai liên hệ với Hội Tông Đồ Tận Hiến Gia Đình vì những gì quý vị đang làm để cho thế gian thấy vẻ đẹp của đời sống gia đình cùng khuyến khích gia đình hiểu rõ giá trị và thi hành ơn gọi cùng sứ vụ của họ trong Hội Thánh và xã hội. Cố gắng của quý vị không những chỉ gồm có một chương trình này mà còn nhiều chương trình khác nhằm mục đích đáp ứng các nhu cầu khác nhau của gia đình, với sự đặc biệt đề cao việc tôn thờ Bí Tích Thánh Thể, tôn sùng Đức Trinh Nữ Maria, dạy Giáo Lý trong gia đình, và nhu cầu cấp bách đẩy lui một thảm họa vĩ đại là nạn phá thai.
Tôi sẽ đặt trọng tâm của những suy tư của tôi trong bài này về vai trò quan trọng của gia đình trong việc truyền thụ Đức Tin, một vai trò được nhấn mạnh trong Tông Huấn Familiaris Consortio về Vai Trò của Gia Đình Kitô Giáo trong Thế Giới Hiện Đại của Đức Thánh Cha [Gioan Phaolô II].
Truyền giáo là gì? Truyền giáo là khả năng nhờ ân sủng của Thiên Chúa mà rao giảng Tin Mừng, Tin Mừng về tình yêu của Thiên Chúa, Tin Mừng về việc Đức Chúa Giêsu đã chiến thắng sự chết. Việc rao giảng này, khi được tất cả mọi người thực hiện, sẽ làm cho đời sống thế gian có một ý nghĩa mới. Truyền giáo là việc truyền thông tình yêu.
Gia Đình: Được Mời Gọi Để Truyền Thụ Đức Tin
Một chân lý căn bản để chúng ta bắt đầu khi chúng ta đặt trọng tâm vào sứ vụ truyền thụ Đức Tin là tự bản chất Hội Thánh là truyền giáo. Cả bốn Tin Mừng ghi lại việc Chúa truyền cho Hội Thánh Sứ Vụ Cao Cả [là Loan Báo Tin Mừng]. Các con hãy đi toàn thế giới mà rao giảng Tin Mừng cho mọi loài thụ tạo… Có Đức Tin, lập tức và đồng thời, cũng là có ơn gọi truyền bá Đức Tin. Mọi phần tử của Hội Thánh đều có bình diện này của ơn gọi của mình. Không có thể có một phần tử nào được coi là phần tử thụ động của Nhiệm Thể Đức Kitô, dù phần tử ấy không thể đi đây đó hoặc tham gia các hoạt động thể lý, hay giao tiếp với người khác được. Đôi khi ơn gọi truyền giáo được chu toàn bằng cách làm nhân chứng một cách âm thầm qua việc kiên nhẫn chịu đau khổ với một lòng yêu mến và tin tưởng vào Thập Giá Đức Kitô.
Tất cả mọi người, dù trẻ hay già, dù khoẻ mạnh hay đau ốm, dù có học hay thất học, dù có nhiều hay ít tài năng, đều được mời gọi để truyền lại Đức Tin. Hơn nữa, ơn gọi này được Chính Chúa ban cho chúng ta trong Bí Tích Rửa Tội và Thêm Sức.
Cho nên gia đình, như tế bào chính của xã hội và của Hội Thánh, được mời gọi làm một đơn vị và như những phần tử cá nhân để truyền lại Đức Tin.
Hiệu quả do công việc này mang lại tùy thuộc vào nhiều yếu tố, không ít tùy thuộc vào cường độ của sự hợp nhất trong Đức Tin của cha mẹ trong gia đình, cũng như cường độ của tình yêu giữ hai vợ chồng, là điều thiết yếu cho sự hợp nhất của chính gia đình.
Việc dạy Giáo Lý trong gia đình được xảy ra theo nhiều chiều hướng, không chỉ từ cha mẹ đến con cái. Trước hết hai vợ chồng giúp nhau thăng tiến Đức Tin, và điều này phải được khởi sự ngay từ những ngày họ bắt đầu chung sống, cũng như trong giai đoạn dự bị hôn nhân. Chắc chắn rằng không phải là bất thường khi hai người nam nữ quyết định đào sâu sự liên hệ với nhau và bắt đầu sửa soạn hôn nhân nhận ra họ ở hai mức độ khác nhau trong liên quan với Hội Thánh. Ở giai đoạn quan trọng này của đời họ, ý muốn chia sẻ với nhau nhiều hơn có thể trở thành dịp cho người ít quen biết với Đức Tin bắt đầu học nhiều về Đức Tin.
Đời Sống Cầu Nguyện của Vợ Chồng và của Gia Đình
Ngày nay chúng ta tìm thấy một vấn đề trầm trọng là không có sự đối thoại trong gia đình. Nhưng thường thì vấn đề này phát xuất từ việc thiếu khả năng cần thiết để đối thoại với Thiên Chúa.
Một trong những bình diện quan trọng của việc tự hiến sâu xa của đôi bạn hứa hôn này là họ bỏ giờ ra cùng nhau cầu nguyện. Điều này đem lại cho họ một số lợi ích cá nhân như một đôi bạn. Cầu nguyện đào sâu sự tự hy sinh của họ. Nếu cuối cùng họ tìm cách chia sẻ trọn cuộc đời với nhau, thì điều này cũng gồm cả việc chia sẻ Đức Tin và liên hệ với Thiên Chúa. Cầu nguyện chung với nhau cũng củng cố chính quyết tâm cầu nguyện của họ. Hơn nữa việc này còn là một lời tuyên bố chung rằng tình yêu của họ không đóng khung hai người lại với nhau, như là họ hoàn toàn lệ thuộc vào nhau để được hạnh phúc. Cầu nguyện chung với nhau giải thoát họ khỏi gánh nặng luôn mong muốn trở thành “sự sung mãn tuyệt đối” cho nhau. Ngược lại, đó là một lời công bố chung rằng cả hai đều lệ thuộc vào Thiên Chúa, và rằng họ chỉ tìm thấy hạnh phúc và bình an hoàn toàn trong Ngài. Đời sống đối thoại và cầu nguyện có thể mở lòng mọi người trong gia đình ra, nuôi dưỡng thói quen hiền hoà với nhau và hiểu biết nhau.
Sách Tin Mừng soi sáng trên chân lý này trong đoạn Thánh Kinh nói về việc người ta hỏi Chúa là giới răn nào trọng nhất. “Các con phải yêu mến Chúa là Thiên Chúa các con với hết tâm hồn, hết linh hồn và hết trí khôn. Đây là giới răn trọng nhất và thứ nhất. Giới răn thứ hai thế này: Các con phải yêu thương những người lân cận như chính mình” (Mt 22:37-39). Nói cách khác, nhiệm vụ thứ nhất của đôi bạn hứa hôn và hôn nhân là yêu mến Thiên Chúa. Chỉ có khi đó tình yêu đối với nhau mới có nền tảng vững chắc. Chỉ khi đó cả hai mới tìm thấy sức mạnh để yêu thương nhau bằng cường độ mà hôn nhân đòi hỏi, đồng thời tránh được cạm bẫy biến nhau thành thần tượng. Một bài hát đạo mà một cặp vợ chồng dành cho nhau nói lên chân lý này cách cô đọng bằng tên bài hát là “Bài Tình Ca cho Người Số Hai”. Chỉ có Thiên Chúa là Số Một. Nguồn mạch của Tình Yêu thật là Thiên Chúa, và Ngài cũng là nguồn mạch của mọi hạnh phúc.
Đời sống cầu nguyện của một đôi bạn sẽ dần dần tràn sang đời sống cầu nguyện của gia đình. Cầu nguyện trong gia đình là một yếu tố chính của việc dạy Giáo Lý ở gia đình. Trong Familiaris Consortio, Đức Thánh Cha đã dành một phần khá nhiều để suy nghĩ về việc cầu nguyện trong gia đình. Ngài viết: “Cầu nguyện trong gia đình có những đặc tính riêng của nó. Đó là kinh nguyện được dâng lên chung: vợ chồng cùng với nhau, cha mẹ cùng với con cái. Sự hiệp thông trong việc cầu nguyện vừa là hiệu quả vừa là đòi hỏi của sự hiệp thông mà các bí tích Rửa Tội và Hôn Phối đã đem lại. Các gia đình Kitô hữu có thể áp dụng được cho mình một cách đặc biệt những lời hứa hiện diện của Đức Giêsu: ‘Quả thật, Ta bảo các con: nếu dưới đất, hai người trong các con đồng thanh xin về bất cứ việc gì, thì Cha Ta, Đấng ngự trên trời sẽ ban cho. Vì đâu có hai, ba người họp lại nhân danh Ta, thì có Ta ở đó, giữa họ’ (Mt 18:19-20)” (FC 59).
Chúng ta hãy đặc biệt lưu ý đến một sự thật là đoạn này nói về “cả cha mẹ lẫn con cái.” Nhiệm vụ giáo dục con cái là nhiệm vụ chính của cha mẹ, và họ không được khoán trắng nhiệm vụ này cho người khác. Đồng thời cũng không được bán cái cho một trong hai cha mẹ, mà là nhiệm vụ chung của cả hai người. Vậy nếu khi cả hai cha mẹ ở nhà mà chỉ có một người cầu nguyện với con cái, thì việc này ảnh hưởng đến các em thế nào? Các em sẽ học được gì khi chỉ có một người cha hay mẹ đem các em đến nhà thờ còn người kia dù có thể được cũng không đi?
Cha Mẹ, là Những Nhà Giáo Dục Chính của Con Cái
Thường thì những điều căn bản nhất của Đức Tin là món quà cha mẹ tặng cho con cái. Chúng ta học từ cha mẹ cách gọi Thiên Chúa là Abba, Cha ơi! Vậy chúng ta hãy đào sâu hơn về sự thật là cha mẹ là những nhà giáo dục chính của con cái. Sự thật và quyền lợi này từ đâu mà đến? Giáo dục không phải chỉ là truyền thông tin tức, mà là đào luyện tâm hồn và lương tâm bằng những giá trị luân lý và Đức Tin.
Theo một nghĩa nào đó, giáo dục là một sự đi sâu vào chính đời sống, một sự hiểu biết sâu xa hơn và một khả năng để tác động hỗ tương với việc tạo dựng. Cha mẹ có nhiệm vụ chính trong việc dẫn con cái đi sâu vào cuộc đời vì họ là những người mang lại cho các em sự sống. Familiaris Consortio diễn tả nhiệm vụ này như sau: “Nhiệm vụ giáo dục được phát sinh từ ơn gọi tiên khởi của đôi hôn nhân là tham dự vào việc tạo dựng của Thiên Chúa: qua việc sinh sản trong tình yêu và để thương yêu một con người mới, là người có trong mình ơn gọi lớn lên và phát triển, vì chính sự thật này mà cha mẹ lãnh nhận công tác giúp con người này cách hiệu quả để sống một đời sống con người hoàn hảo” (số 36). Vai trò căn bản này của cha mẹ còn được được diễn tả trong tài liệu bằng những từ “cần thiết”, “nguyên thủy và tiên quyết”, và “không thể thay thế được và không thể chuyển nhượng được.” Nhiệm vụ này không thể được trao phó hoàn toàn cho người khác hay bị người khác cướp đoạt.
Một trong những nền tảng cho sự thật này là mối liên hệ yêu thương đặc biệt giữa cha mẹ và con cái mình. Việc giáo dục con cái của cha mẹ được phát sinh từ tình yêu của cha mẹ, và trong sự hiểu biết của cha mẹ về những nhu cầu, đặc tính, và các cách học đặc biệt của con cái mình. Đây là điều mà ngay cả những nhà giáo lành nghề nhất cũng không thể thay thế được. Chỉ có gia đình mới có thể cung cấp cho con cái một nền giáo dục chính hiệu! Đó chính là sứ vụ căn bản [của phụ huynh].
Điều này có nghĩa là các nhà giáo dục cũng có nhiệm vụ quan trọng là nhìn nhận quyền của cha mẹ. Familiaris Consortio tiếp tục rằng, “… Những người trong xã hội có nhiệm vụ điều khiển học đường không bao giờ được quên rằng Chính Thiên Chúa đã chỉ định cha mẹ làm những nhà giáo dục đầu tiên và chính yếu cho con cái họ và không ai được phép tước quyền của họ” (số 40).
Tuy nhiên, trong cùng câu này, Ngài cũng nhắc nhở cha mẹ rằng họ “có nhiệm vụ quan trọng là hoàn toàn cố gắng có một liên hệ thân tình và tích cực với các thầy cô và với nhà trường” (số 40). Nói cách khác, gia đình, trong khi thi hành quyền bất khả xâm phạm của mình, không được trở thành một ốc đảo cô lập và độc lập. “Cũng không được quên rằng việc cha mẹ Kitô giáo phục vụ vào Tin Mừng chính là việc phục vụ Hội Thánh. Việc phục vụ này có một chỗ đứng trong phạm vi toàn thể Hội Thánh như là một cộng đồng truyền giáo và được truyền giáo.” Cho nên, sứ vụ của gia đình “vẫn phải là một sự hiệp thông mật thiết và hợp tách có trách nhiệm với tất cả mọi hoạt động truyền giáo và Giáo Lý đang có và đang hoạt động trong cộng đồng Hội Thánh trên cấp giáo phận hay giáo xứ” (số 53).
Dạy Giáo Lý và Cầu Nguyện Nuôi Dưỡng Nhân Đức
Suy tư của chúng ta về việc dạy Giáo Lý và cầu nguyện trong gia đình phải nhấn mạnh một điểm căn bản khác: Dạy Giáo Lý không phải chỉ dạy về quan niệm. Nó liên quan đến việc đào sâu sự đáp trả bằng đời sống của một người với Thiên Chúa là Đấng tự tỏ Mình ra. Cầu nguyện không đơn thuần là một cuộc đối thoại tỏ ra sự kính phục đối với Chúa, Đức Mẹ hay các Thánh. Nhưng cầu nguyện thúc đẩy chúng ta phải sống như các Ngài đã sống. Cầu nguyện tháp nhập chúng ta vào một động lực to lớn hơn chúng ta và biến đổi chúng ta. Cách tốt nhất để chúng ta tôn vinh Đức Mẹ và các Thánh là học theo các nhân đức của các Ngài.
Familiaris Consortio vạch ra sự liên hệ mật thiết của cầu nguyện với gia đình: “Thay vì là một hình thức chạy trốn những trách nhiệm thường ngày, cầu nguyện tạo thành một sự thúc đẩy mãnh liệt nhất cho gia đình Kitô giáo đảm nhận và chu toàn tất cả các nhiệm vụ của mình như là tế bào đầu tiên và căn bản của xã hội. Như thế, việc tham gia thật sự của gia đình Kitô giáo trong đời sống và sứ vụ của Hội Thánh sẽ trực tiếp cân xứng với sự trung thành và mức độ sâu đậm trong việc cầu nguyện mà nhờ đó gia đình được kết hợp với cây nho sai trái là Đức Kitô, Đức Chúa” (số 62).
Điều Gì Làm Cho Gia Đình Phát Triển
Cuối cùng, người ta phải kết luận rằng việc gì xảy ra khi một gia đình đào sâu sự hiểu biết và thực thi Đức Tin? Động lực nào đang hoạt động giữa các phần tử [của gia đình] để diễn tả điều đang xảy ra? “Là một cộng đồng tình yêu, gia đình tìm thấy trong tình yêu tự hiến định luật hướng dẫn nó và làm cho nó phát triển” (số 37). Gia đình là một cộng đồng của sự sống và tình yêu của toàn thể đời sống! Nền tảng của gia đình là việc tự hiến hoàn toàn cho nhau.
Trên hết, gia đình là một cộng đoàn gồm những con người. Họ lớn lên trong cộng đoàn bằng việc hy sinh chính mình. Cuối cùng, gia đình được đặt nền tảng trên lời thệ hôn hy sinh cho nhau “khi thịnh vượng cũng như lúc gian nan, khi bệnh tật cũng như lúc khỏe mạnh, tất cả mọi ngày trong đời” chúng ta. Như thế, đây chính là chương trình hành động cho mỗi ngày không những của hai vợ chồng mà của cả gia đình. Yêu là một từ bị lạm dụng nhiều nhất trong các từ vựng của chúng ta. Thánh Gioan bảo chúng ta rằng ý nghĩa thật của tình yêu được tỏ lộ trong chân lý là Thiên Chúa “đã sai Con Ngài đến như một của lễ đền tội chúng ta” (1 Ga 4:10). Vậy đây là tình yêu chân thật: Tôi hy sinh chính mình vì điều tốt cho người khác. Vợ chồng hy sinh cho nhau. Cha mẹ hy sinh cho nhau và cho con cái. Tất cả mọi phần tử trong gia đình được mời gọi hy sinh chính mình cho mọi phần tử khác trong gia đình. Đây là con đường dẫn đến hạnh phúc, tăng trưởng và sung mãn.
Những sự dữ tàn phá gia đình, như là ly dị, lạm dụng, hay là việc chỉ chú tâm đến mình mà nền văn hóa vật chất đang cổ võ, được đặt nền tảng trên những điều trái ngược với hy sinh chính mình. Chúng không hy sinh mình vì ích lợi cho người khác, nhưng là hy sinh người khác vì ích lợi của mình, một động lực đạt cao điểm trong việc phá thai.
Nhưng định luật hy sinh hằng ngày hướng dẫn gia đình và làm cho nó phát triển. Đây là định luật mà tất cả việc dạy Giáo Lý và cầu nguyện được dùng để giúp chúng ta đi theo. Đây là Lề Luật của Giao Ước Mới, được thiết lập khi Chúa đổ Máu Mình ra trong lúc thực thi chính định luật này, hy sinh chính Mình vì lợi ích của người khác. Trong Cuộc Khổ Nạn của Người, chúng ta tìm thấy phương thế giúp gia đình thăng tiến. Trong Cuộc Khổ Nạn của Người, chúng ta tìm thấy hy vọng thắng vượt sự phân hóa trong lòng và giữa các vợ chồng, con cái, cùng các cộng đoàn. Trong Cuộc Khổ Nạn của Người, chúng ta tìm thấy ý nghĩa của tình yêu. Vậy hôm naỳ chúng ta hãy kết hợp trong cầu nguyện để không một gia đình nào không nhận được ơn này, và cho những gia đình đang vất vả để tái khám phá ra ơn này, hay những cá nhân không có một gia đình, sẽ được củng cố bởi Cuộc Khổ Nạn của Chúa chúng ta và sự trợ giúp đắc lực của Dân Thiên Chúa.
Truyền giáo chính là hơi thở của Hội Thánh. Nếu Gia đình không thể chu toàn sứ vụ này, thì như thế giới mất hơi thở và không đủ dưỡng khí. Thế giới rất cần “dưỡng khí thiêng liêng” và thưa các gia đình thân yêu, các anh chị em có công tác rất quan trọng và vinh dự lớn lao này là: rao giảng và truyền thông tình yêu của Thiên Chúa.
Nguyện xin Thiên Chúa chúc lành cho quý anh chị em.
Đức Cố Hống Y Alfonso López-Trujillo (1935-2008)
Nguyên Chủ Tịch Ủy Ban Giáo Hoàng về Gia Đình.
Phaolô Phạm Xuân Khôi chuyển ngữ
Bài Thuyết Trình của Đức Cố Hồng Y Alfonso López-Trujillo
Nguyên Chủ Tịch, Ủy Ban Giáo Hoàng về Gia Đình trong Đại Hội Tông Đồ Tận Hiến Gia Đình, Ngày18 tháng 7, năm 1998
Lời người dịch - Một tin buồn cho toàn thể Hội Thánh vào cuối chuyến Tông Du Hoa Kỳ của Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI là sự ra đi bất ngờ của Đức Hồng Y Alfongso López-Trujillo, Chủ Tịch Ủy Ban Giáo Hoàng về Gia Đình. Sau Đức Thánh Cha, Đức Hồng Y Trujillo là người có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong Hội Thánh và trên thế giới về việc bảo vệ gia đình và những giá trị luân lý, đặc biệt là chống lại Thần Học Giải Phóng cùng phong trào tự do tính dục. Ngài là vị anh hùng chống nạn phá thai và nạn nghiên cứu phôi thai. Trong Lễ An Táng của Ngài vào ngày 24 tháng 4 vừa qua, Đức Thánh Cha đã ca ngợi Ngài về “lòng can đảm trong việc bảo vệ những quyền không thể nhượng bộ được của sự sống con người.” Chúng tôi sẽ cố gắng nghiên cứu và lần lượt phiên dịch những bài giảng, những bài thuyết trình, cũng như những tác phẩm của Đức Cố Hống Y về gia đình để phổ biến cho các gia đình Công Giáo Việt Nam. – Phaolô Phạm Xuân Khôi.
Anh Chị Em thân mến,
Trước hết tôi xin phép cám ơn ông bà Jerry và Gwen Coniker vì đã mời tôi thuyết trình với anh chị em hôm nay. Tôi cũng cám ơn tất cả những ai liên hệ với Hội Tông Đồ Tận Hiến Gia Đình vì những gì quý vị đang làm để cho thế gian thấy vẻ đẹp của đời sống gia đình cùng khuyến khích gia đình hiểu rõ giá trị và thi hành ơn gọi cùng sứ vụ của họ trong Hội Thánh và xã hội. Cố gắng của quý vị không những chỉ gồm có một chương trình này mà còn nhiều chương trình khác nhằm mục đích đáp ứng các nhu cầu khác nhau của gia đình, với sự đặc biệt đề cao việc tôn thờ Bí Tích Thánh Thể, tôn sùng Đức Trinh Nữ Maria, dạy Giáo Lý trong gia đình, và nhu cầu cấp bách đẩy lui một thảm họa vĩ đại là nạn phá thai.
Tôi sẽ đặt trọng tâm của những suy tư của tôi trong bài này về vai trò quan trọng của gia đình trong việc truyền thụ Đức Tin, một vai trò được nhấn mạnh trong Tông Huấn Familiaris Consortio về Vai Trò của Gia Đình Kitô Giáo trong Thế Giới Hiện Đại của Đức Thánh Cha [Gioan Phaolô II].
Truyền giáo là gì? Truyền giáo là khả năng nhờ ân sủng của Thiên Chúa mà rao giảng Tin Mừng, Tin Mừng về tình yêu của Thiên Chúa, Tin Mừng về việc Đức Chúa Giêsu đã chiến thắng sự chết. Việc rao giảng này, khi được tất cả mọi người thực hiện, sẽ làm cho đời sống thế gian có một ý nghĩa mới. Truyền giáo là việc truyền thông tình yêu.
Gia Đình: Được Mời Gọi Để Truyền Thụ Đức Tin
Một chân lý căn bản để chúng ta bắt đầu khi chúng ta đặt trọng tâm vào sứ vụ truyền thụ Đức Tin là tự bản chất Hội Thánh là truyền giáo. Cả bốn Tin Mừng ghi lại việc Chúa truyền cho Hội Thánh Sứ Vụ Cao Cả [là Loan Báo Tin Mừng]. Các con hãy đi toàn thế giới mà rao giảng Tin Mừng cho mọi loài thụ tạo… Có Đức Tin, lập tức và đồng thời, cũng là có ơn gọi truyền bá Đức Tin. Mọi phần tử của Hội Thánh đều có bình diện này của ơn gọi của mình. Không có thể có một phần tử nào được coi là phần tử thụ động của Nhiệm Thể Đức Kitô, dù phần tử ấy không thể đi đây đó hoặc tham gia các hoạt động thể lý, hay giao tiếp với người khác được. Đôi khi ơn gọi truyền giáo được chu toàn bằng cách làm nhân chứng một cách âm thầm qua việc kiên nhẫn chịu đau khổ với một lòng yêu mến và tin tưởng vào Thập Giá Đức Kitô.
Tất cả mọi người, dù trẻ hay già, dù khoẻ mạnh hay đau ốm, dù có học hay thất học, dù có nhiều hay ít tài năng, đều được mời gọi để truyền lại Đức Tin. Hơn nữa, ơn gọi này được Chính Chúa ban cho chúng ta trong Bí Tích Rửa Tội và Thêm Sức.
Cho nên gia đình, như tế bào chính của xã hội và của Hội Thánh, được mời gọi làm một đơn vị và như những phần tử cá nhân để truyền lại Đức Tin.
Hiệu quả do công việc này mang lại tùy thuộc vào nhiều yếu tố, không ít tùy thuộc vào cường độ của sự hợp nhất trong Đức Tin của cha mẹ trong gia đình, cũng như cường độ của tình yêu giữ hai vợ chồng, là điều thiết yếu cho sự hợp nhất của chính gia đình.
Việc dạy Giáo Lý trong gia đình được xảy ra theo nhiều chiều hướng, không chỉ từ cha mẹ đến con cái. Trước hết hai vợ chồng giúp nhau thăng tiến Đức Tin, và điều này phải được khởi sự ngay từ những ngày họ bắt đầu chung sống, cũng như trong giai đoạn dự bị hôn nhân. Chắc chắn rằng không phải là bất thường khi hai người nam nữ quyết định đào sâu sự liên hệ với nhau và bắt đầu sửa soạn hôn nhân nhận ra họ ở hai mức độ khác nhau trong liên quan với Hội Thánh. Ở giai đoạn quan trọng này của đời họ, ý muốn chia sẻ với nhau nhiều hơn có thể trở thành dịp cho người ít quen biết với Đức Tin bắt đầu học nhiều về Đức Tin.
Đời Sống Cầu Nguyện của Vợ Chồng và của Gia Đình
Ngày nay chúng ta tìm thấy một vấn đề trầm trọng là không có sự đối thoại trong gia đình. Nhưng thường thì vấn đề này phát xuất từ việc thiếu khả năng cần thiết để đối thoại với Thiên Chúa.
Một trong những bình diện quan trọng của việc tự hiến sâu xa của đôi bạn hứa hôn này là họ bỏ giờ ra cùng nhau cầu nguyện. Điều này đem lại cho họ một số lợi ích cá nhân như một đôi bạn. Cầu nguyện đào sâu sự tự hy sinh của họ. Nếu cuối cùng họ tìm cách chia sẻ trọn cuộc đời với nhau, thì điều này cũng gồm cả việc chia sẻ Đức Tin và liên hệ với Thiên Chúa. Cầu nguyện chung với nhau cũng củng cố chính quyết tâm cầu nguyện của họ. Hơn nữa việc này còn là một lời tuyên bố chung rằng tình yêu của họ không đóng khung hai người lại với nhau, như là họ hoàn toàn lệ thuộc vào nhau để được hạnh phúc. Cầu nguyện chung với nhau giải thoát họ khỏi gánh nặng luôn mong muốn trở thành “sự sung mãn tuyệt đối” cho nhau. Ngược lại, đó là một lời công bố chung rằng cả hai đều lệ thuộc vào Thiên Chúa, và rằng họ chỉ tìm thấy hạnh phúc và bình an hoàn toàn trong Ngài. Đời sống đối thoại và cầu nguyện có thể mở lòng mọi người trong gia đình ra, nuôi dưỡng thói quen hiền hoà với nhau và hiểu biết nhau.
Sách Tin Mừng soi sáng trên chân lý này trong đoạn Thánh Kinh nói về việc người ta hỏi Chúa là giới răn nào trọng nhất. “Các con phải yêu mến Chúa là Thiên Chúa các con với hết tâm hồn, hết linh hồn và hết trí khôn. Đây là giới răn trọng nhất và thứ nhất. Giới răn thứ hai thế này: Các con phải yêu thương những người lân cận như chính mình” (Mt 22:37-39). Nói cách khác, nhiệm vụ thứ nhất của đôi bạn hứa hôn và hôn nhân là yêu mến Thiên Chúa. Chỉ có khi đó tình yêu đối với nhau mới có nền tảng vững chắc. Chỉ khi đó cả hai mới tìm thấy sức mạnh để yêu thương nhau bằng cường độ mà hôn nhân đòi hỏi, đồng thời tránh được cạm bẫy biến nhau thành thần tượng. Một bài hát đạo mà một cặp vợ chồng dành cho nhau nói lên chân lý này cách cô đọng bằng tên bài hát là “Bài Tình Ca cho Người Số Hai”. Chỉ có Thiên Chúa là Số Một. Nguồn mạch của Tình Yêu thật là Thiên Chúa, và Ngài cũng là nguồn mạch của mọi hạnh phúc.
Đời sống cầu nguyện của một đôi bạn sẽ dần dần tràn sang đời sống cầu nguyện của gia đình. Cầu nguyện trong gia đình là một yếu tố chính của việc dạy Giáo Lý ở gia đình. Trong Familiaris Consortio, Đức Thánh Cha đã dành một phần khá nhiều để suy nghĩ về việc cầu nguyện trong gia đình. Ngài viết: “Cầu nguyện trong gia đình có những đặc tính riêng của nó. Đó là kinh nguyện được dâng lên chung: vợ chồng cùng với nhau, cha mẹ cùng với con cái. Sự hiệp thông trong việc cầu nguyện vừa là hiệu quả vừa là đòi hỏi của sự hiệp thông mà các bí tích Rửa Tội và Hôn Phối đã đem lại. Các gia đình Kitô hữu có thể áp dụng được cho mình một cách đặc biệt những lời hứa hiện diện của Đức Giêsu: ‘Quả thật, Ta bảo các con: nếu dưới đất, hai người trong các con đồng thanh xin về bất cứ việc gì, thì Cha Ta, Đấng ngự trên trời sẽ ban cho. Vì đâu có hai, ba người họp lại nhân danh Ta, thì có Ta ở đó, giữa họ’ (Mt 18:19-20)” (FC 59).
Chúng ta hãy đặc biệt lưu ý đến một sự thật là đoạn này nói về “cả cha mẹ lẫn con cái.” Nhiệm vụ giáo dục con cái là nhiệm vụ chính của cha mẹ, và họ không được khoán trắng nhiệm vụ này cho người khác. Đồng thời cũng không được bán cái cho một trong hai cha mẹ, mà là nhiệm vụ chung của cả hai người. Vậy nếu khi cả hai cha mẹ ở nhà mà chỉ có một người cầu nguyện với con cái, thì việc này ảnh hưởng đến các em thế nào? Các em sẽ học được gì khi chỉ có một người cha hay mẹ đem các em đến nhà thờ còn người kia dù có thể được cũng không đi?
Cha Mẹ, là Những Nhà Giáo Dục Chính của Con Cái
Thường thì những điều căn bản nhất của Đức Tin là món quà cha mẹ tặng cho con cái. Chúng ta học từ cha mẹ cách gọi Thiên Chúa là Abba, Cha ơi! Vậy chúng ta hãy đào sâu hơn về sự thật là cha mẹ là những nhà giáo dục chính của con cái. Sự thật và quyền lợi này từ đâu mà đến? Giáo dục không phải chỉ là truyền thông tin tức, mà là đào luyện tâm hồn và lương tâm bằng những giá trị luân lý và Đức Tin.
Theo một nghĩa nào đó, giáo dục là một sự đi sâu vào chính đời sống, một sự hiểu biết sâu xa hơn và một khả năng để tác động hỗ tương với việc tạo dựng. Cha mẹ có nhiệm vụ chính trong việc dẫn con cái đi sâu vào cuộc đời vì họ là những người mang lại cho các em sự sống. Familiaris Consortio diễn tả nhiệm vụ này như sau: “Nhiệm vụ giáo dục được phát sinh từ ơn gọi tiên khởi của đôi hôn nhân là tham dự vào việc tạo dựng của Thiên Chúa: qua việc sinh sản trong tình yêu và để thương yêu một con người mới, là người có trong mình ơn gọi lớn lên và phát triển, vì chính sự thật này mà cha mẹ lãnh nhận công tác giúp con người này cách hiệu quả để sống một đời sống con người hoàn hảo” (số 36). Vai trò căn bản này của cha mẹ còn được được diễn tả trong tài liệu bằng những từ “cần thiết”, “nguyên thủy và tiên quyết”, và “không thể thay thế được và không thể chuyển nhượng được.” Nhiệm vụ này không thể được trao phó hoàn toàn cho người khác hay bị người khác cướp đoạt.
Một trong những nền tảng cho sự thật này là mối liên hệ yêu thương đặc biệt giữa cha mẹ và con cái mình. Việc giáo dục con cái của cha mẹ được phát sinh từ tình yêu của cha mẹ, và trong sự hiểu biết của cha mẹ về những nhu cầu, đặc tính, và các cách học đặc biệt của con cái mình. Đây là điều mà ngay cả những nhà giáo lành nghề nhất cũng không thể thay thế được. Chỉ có gia đình mới có thể cung cấp cho con cái một nền giáo dục chính hiệu! Đó chính là sứ vụ căn bản [của phụ huynh].
Điều này có nghĩa là các nhà giáo dục cũng có nhiệm vụ quan trọng là nhìn nhận quyền của cha mẹ. Familiaris Consortio tiếp tục rằng, “… Những người trong xã hội có nhiệm vụ điều khiển học đường không bao giờ được quên rằng Chính Thiên Chúa đã chỉ định cha mẹ làm những nhà giáo dục đầu tiên và chính yếu cho con cái họ và không ai được phép tước quyền của họ” (số 40).
Tuy nhiên, trong cùng câu này, Ngài cũng nhắc nhở cha mẹ rằng họ “có nhiệm vụ quan trọng là hoàn toàn cố gắng có một liên hệ thân tình và tích cực với các thầy cô và với nhà trường” (số 40). Nói cách khác, gia đình, trong khi thi hành quyền bất khả xâm phạm của mình, không được trở thành một ốc đảo cô lập và độc lập. “Cũng không được quên rằng việc cha mẹ Kitô giáo phục vụ vào Tin Mừng chính là việc phục vụ Hội Thánh. Việc phục vụ này có một chỗ đứng trong phạm vi toàn thể Hội Thánh như là một cộng đồng truyền giáo và được truyền giáo.” Cho nên, sứ vụ của gia đình “vẫn phải là một sự hiệp thông mật thiết và hợp tách có trách nhiệm với tất cả mọi hoạt động truyền giáo và Giáo Lý đang có và đang hoạt động trong cộng đồng Hội Thánh trên cấp giáo phận hay giáo xứ” (số 53).
Dạy Giáo Lý và Cầu Nguyện Nuôi Dưỡng Nhân Đức
Suy tư của chúng ta về việc dạy Giáo Lý và cầu nguyện trong gia đình phải nhấn mạnh một điểm căn bản khác: Dạy Giáo Lý không phải chỉ dạy về quan niệm. Nó liên quan đến việc đào sâu sự đáp trả bằng đời sống của một người với Thiên Chúa là Đấng tự tỏ Mình ra. Cầu nguyện không đơn thuần là một cuộc đối thoại tỏ ra sự kính phục đối với Chúa, Đức Mẹ hay các Thánh. Nhưng cầu nguyện thúc đẩy chúng ta phải sống như các Ngài đã sống. Cầu nguyện tháp nhập chúng ta vào một động lực to lớn hơn chúng ta và biến đổi chúng ta. Cách tốt nhất để chúng ta tôn vinh Đức Mẹ và các Thánh là học theo các nhân đức của các Ngài.
Familiaris Consortio vạch ra sự liên hệ mật thiết của cầu nguyện với gia đình: “Thay vì là một hình thức chạy trốn những trách nhiệm thường ngày, cầu nguyện tạo thành một sự thúc đẩy mãnh liệt nhất cho gia đình Kitô giáo đảm nhận và chu toàn tất cả các nhiệm vụ của mình như là tế bào đầu tiên và căn bản của xã hội. Như thế, việc tham gia thật sự của gia đình Kitô giáo trong đời sống và sứ vụ của Hội Thánh sẽ trực tiếp cân xứng với sự trung thành và mức độ sâu đậm trong việc cầu nguyện mà nhờ đó gia đình được kết hợp với cây nho sai trái là Đức Kitô, Đức Chúa” (số 62).
Điều Gì Làm Cho Gia Đình Phát Triển
Cuối cùng, người ta phải kết luận rằng việc gì xảy ra khi một gia đình đào sâu sự hiểu biết và thực thi Đức Tin? Động lực nào đang hoạt động giữa các phần tử [của gia đình] để diễn tả điều đang xảy ra? “Là một cộng đồng tình yêu, gia đình tìm thấy trong tình yêu tự hiến định luật hướng dẫn nó và làm cho nó phát triển” (số 37). Gia đình là một cộng đồng của sự sống và tình yêu của toàn thể đời sống! Nền tảng của gia đình là việc tự hiến hoàn toàn cho nhau.
Trên hết, gia đình là một cộng đoàn gồm những con người. Họ lớn lên trong cộng đoàn bằng việc hy sinh chính mình. Cuối cùng, gia đình được đặt nền tảng trên lời thệ hôn hy sinh cho nhau “khi thịnh vượng cũng như lúc gian nan, khi bệnh tật cũng như lúc khỏe mạnh, tất cả mọi ngày trong đời” chúng ta. Như thế, đây chính là chương trình hành động cho mỗi ngày không những của hai vợ chồng mà của cả gia đình. Yêu là một từ bị lạm dụng nhiều nhất trong các từ vựng của chúng ta. Thánh Gioan bảo chúng ta rằng ý nghĩa thật của tình yêu được tỏ lộ trong chân lý là Thiên Chúa “đã sai Con Ngài đến như một của lễ đền tội chúng ta” (1 Ga 4:10). Vậy đây là tình yêu chân thật: Tôi hy sinh chính mình vì điều tốt cho người khác. Vợ chồng hy sinh cho nhau. Cha mẹ hy sinh cho nhau và cho con cái. Tất cả mọi phần tử trong gia đình được mời gọi hy sinh chính mình cho mọi phần tử khác trong gia đình. Đây là con đường dẫn đến hạnh phúc, tăng trưởng và sung mãn.
Những sự dữ tàn phá gia đình, như là ly dị, lạm dụng, hay là việc chỉ chú tâm đến mình mà nền văn hóa vật chất đang cổ võ, được đặt nền tảng trên những điều trái ngược với hy sinh chính mình. Chúng không hy sinh mình vì ích lợi cho người khác, nhưng là hy sinh người khác vì ích lợi của mình, một động lực đạt cao điểm trong việc phá thai.
Nhưng định luật hy sinh hằng ngày hướng dẫn gia đình và làm cho nó phát triển. Đây là định luật mà tất cả việc dạy Giáo Lý và cầu nguyện được dùng để giúp chúng ta đi theo. Đây là Lề Luật của Giao Ước Mới, được thiết lập khi Chúa đổ Máu Mình ra trong lúc thực thi chính định luật này, hy sinh chính Mình vì lợi ích của người khác. Trong Cuộc Khổ Nạn của Người, chúng ta tìm thấy phương thế giúp gia đình thăng tiến. Trong Cuộc Khổ Nạn của Người, chúng ta tìm thấy hy vọng thắng vượt sự phân hóa trong lòng và giữa các vợ chồng, con cái, cùng các cộng đoàn. Trong Cuộc Khổ Nạn của Người, chúng ta tìm thấy ý nghĩa của tình yêu. Vậy hôm naỳ chúng ta hãy kết hợp trong cầu nguyện để không một gia đình nào không nhận được ơn này, và cho những gia đình đang vất vả để tái khám phá ra ơn này, hay những cá nhân không có một gia đình, sẽ được củng cố bởi Cuộc Khổ Nạn của Chúa chúng ta và sự trợ giúp đắc lực của Dân Thiên Chúa.
Truyền giáo chính là hơi thở của Hội Thánh. Nếu Gia đình không thể chu toàn sứ vụ này, thì như thế giới mất hơi thở và không đủ dưỡng khí. Thế giới rất cần “dưỡng khí thiêng liêng” và thưa các gia đình thân yêu, các anh chị em có công tác rất quan trọng và vinh dự lớn lao này là: rao giảng và truyền thông tình yêu của Thiên Chúa.
Nguyện xin Thiên Chúa chúc lành cho quý anh chị em.
Đức Cố Hống Y Alfonso López-Trujillo (1935-2008)
Nguyên Chủ Tịch Ủy Ban Giáo Hoàng về Gia Đình.
Phaolô Phạm Xuân Khôi chuyển ngữ